We weten ondertussen wat ESG en de nieuwe niet-financiële ESG rapporteringsverplichtingen (in navolging van CSRD* en ESRS**) inhouden. We zien momenteel hoe een grote groep ondernemingen aan de slag gaat om duurzaamheidsprincipes te integreren in hun bedrijfsvoering en daarover zal rapporteren. De betrouwbaarheid van zulke rapporten wordt geborgd door de verplichte audit en opinie (limited assurance) van de externe auditor op het duurzaamheidsverslag. Een aantal organisaties benaderen dit vanuit ideologisch standpunt. Anderen zien het meer als een compliance verplichting. Eén zaak is duidelijk, het is geen kleinigheid en het kan zelfs een enorme uitdaging lijken.
Een belangrijk vertrekpunt in ons betoog is dat er vaak al veel goede praktijken bestaan die onder de noemer ‘duurzaamheid’ of ‘ESG’ kunnen geplaatst worden. Dit is vaak een ‘eye-opener’ voor ondernemingen als ze dit in beeld krijgen.
Wat ook helpt is de olifant in stukken kappen. Eenvoudiger wijze zien we dat er drie verschillende, maar onderling verbonden en afhankelijke werkstromen voor nodig zijn. Dat drieledige geheel van werkstromen met het ook op ESG assurance readiness omvat:
- Program GAP analysis: bepalen van de materiële thema’s van de onderneming en haar stakeholders
- Reporting GAP analysis: de formele verplichting om transparant en conform de richtlijnen te gaan rapporteren
- Ambition setting GAP analysis: het traject om ambitieuze doch haalbare ESG-doelen (Targets, KPI’s, SBTi...) voorop te stellen
We bespreken elk van de werkstromen in detail, maar eerst bekijken we even het ESG framework oftewel de structuur die de basis vormt voor elke ESG uitdaging.
Ons ESG framework als gids
Met ons ESG framework doorloop je een traject van enkele noodzakelijke stappen en controlepunten en dit aan de hand van 5 essentiële componenten: Frame (middle), Focus, Foundation, Facts en Fulfillment (ESG).
![]()
Frame: De kern van het framework waarbij we het doel en missie (‘Purpose’) van de onderneming in beeld brengen. We werken op ‘awareness’ en evalueren hoe innovatie een rol kan spelen binnen het duurzaamheidsverhaal.
Focus: bestaat uit een stakeholderanalyse, een materialiteitsanalyse en de prioritisering van de materiële thema’s (Impacts, Risks & Opportunities).
Foundation: hier komen fundamentele elementen aan bod zoals de bedrijfsstrategie en het business model met hun onderlinge wisselwerking en de integratie met de ‘purpose’, de stakeholders en materiële thema's van de onderneming. Cruciaal in deze stap is ook de doorvertaling en integratie in de bedrijfsprocessen en governance van de onderneming.
Facts: vertrekkende vanuit de materiële thema’s en de prioritering wordt relevante data verzameld die zowel kwantitatief als kwalitatief inzichten zal brengen in het duurzaamheidsverhaal. Vertrekkende vanuit een nulmeting en rekening houdend met het ambitieniveau worden doelstellingen (targets) bepaald. Dit alles wordt samengebracht in een duurzaamheidsverslag.
Fulfillment oftewel de realisatie van ESG thema’s: Elk materiële thema vindt zijn oorsprong in 1 van de 3 letters in E, S of G. Een organisatie zal snel vaststellen dat er voor bepaalde materiële thema’s al veel goede praktijken bestaan. Andere thema’s worden geleidelijk aan uitgediept om impact te realiseren.
Een driedelige ESG GAP-analyse
Nu we een goed begrip hebben van ons ESG framework, kunnen we ons verdiepen in de mogelijkheden aan GAP-analyses die de integratie van ESG in de bedrijfsvoering bevorderen en zekerheid bieden i.k.v. ‘ESG assurance readiness’. Aan de hand van het ESG framework structureren we de drieledige GAP-analyses zoals in het schema hieronder wordt aangegeven, te beginnen met de 1) Program GAP analysis, gevolgd door 2) Reporting GAP analysis, om te eindigen met 3) Ambition Setting GAP analysis.
![]()
GAP-analyse 1 van 3: PROGRAM
Deze GAP-analyse heeft betrekking op de onderdelen Frame, Focus en Foundation van het ESG framework. Zij vormen de basis van wat we het Programma noemen waarbij o.a. een stakeholder- en materialiteitsanalyse (Impacts, Risks & Opportunity) aan bod komen. Deze elementen zijn essentieel om het duurzaamheidsverhaal maar ook compliance te realiseren. Zonder zou het niet mogelijk zijn om de deugdelijke en vereiste principes van duurzaamheid in de bedrijfsvoering te integreren.
We starten met een GAP-analyse voor elk element van het raamwerk dat in het vorige deel werd vermeld waarbij we 3 stappen onderscheiden:
- Eerst beoordelen we de huidige stand van zaken (AS IS) op vlak van duurzaamheid en de bestaande goede praktijken. We gebruiken daarbij interviews en documentatie review, veeleer interne maar evenzeer publiek beschikbare informatie om te beoordelen hoe ver de onderneming staat voor de relevante thema's.
- Vervolgens brengen we de wenselijke acties in beeld. Deze inzichten helpen de onderneming om focus aan de dag te leggen, te bepalen waar men wil verbeteren en met welke prioriteit. Dit alles om het best mogelijke resultaat te bereiken, rekening houdend met de beperkte tijd en middelen.
- Een goed zicht op het ‘low hanging fruit’ stelt de organisatie in staat om snel te schakelen. Deze acties dienen uiteraard geborgd te worden binnen een structuur (bv. een roadmap) waar, lopende, korte en lange termijn acties gepresenteerd worden. Tezamen met het ambitieniveau (zie 3de GAP analyse) vormt dit de kapstok en het uitgelezen middel om sturing en houvast te bieden aan de organisatie, de bestuurders en directieleden.
GAP-analyse 2 van 3: REPORTING
De tweede GAP-analyse is specifiek gericht op de niet-financiële ESG-rapportering en het voorzien in de juiste datapunten. Meestal doorlopen onze klanten vooraf de ‘program GAP-analysis’, want als het programma aanzienlijke hiaten vertoont, zal dit probleem zich doortrekken in de rapportering. Een rapportering kan zinloos of weinig relevant zijn als de onderliggende programma componenten niet voldoende uitgewerkt zijn.
- Eerst bekijken we de ESRS**-datapunten in functie van de geselecteerde materiële thema’s en dit binnen de huidige stand van zaken van de onderneming en vooral de bestaande datapunten. Zo vormen we een beeld over de beschikbare datapunten en beleidslijnen. We besteden ook aandacht aan de beschikbaarheid, de kwaliteit en de integriteit van de onderliggende gegevens en informatie (met het oog op assurance readiness).
- Vervolgens onderzoeken we, met behulp van een compliance gerichte template, op een gedetaileerd niveau, wat de vereiste metrics, data en rapporteringsvormen voor de onderneming inhouden.
- Ten slotte voegen we de bevindingen voor de drie aspecten (metrics, data en rapportering) bijeen om de onderneming een goed beeld te geven over de te ontwikkelen domeinen in de vorm van een heatmap (rood = grote kloof, groen = kleine kloof). Aanvullend kunnen we een inschatting maken welke inspanningen en resources moeten worden ingezet om de kloof te dichten. Belangrijk om te weten is dat er voor sommige rapporteringsvereisten gefaseerd te werk kan gegaan worden, zodat een onderneming in het opzet en het verhaal kan groeien alsook geleidelijk investeren.
![]()
Uittreksel uit een GAP-analyse voor reporting readiness (Bron: Grant Thornton Belgium)
GAP-analyse 3 van 3: AMBITION SETTING
Dit gebeurt veeleer zodra de eerste twee GAP-analyses zijn uitgevoerd. Om de ambities voor de specifieke metrics met betrekking tot de materiële ESG thema’s voor de onderneming te bepalen, moeten we weten waar de organisatie naartoe wil, hoe de materiële thema’s passen in de huidige strategie. We begeleiden de onderneming om, o.b.v. hun ambitieniveau of hun appetijt, haalbare doelstellingen te formuleren, door zich bv. te richten op wat stakeholders of de sector verwacht of door zich te richten op bv. the Science Based Targets initiative.
Er zijn vele methoden en kaders om de ambities te bepalen. Bij Grant Thornton vinden het Future Fit Framework een goed ontworpen methodiek om ambities en de daaraan gekoppelde actieplannen te formuleren. Wanneer we de ambities en targets kennen, bouwen we verder aan de eerder aangehaalde roadmap, die fungeert als kapstok en de organisatie in staat stelt om de voortgang te bewaken en te sturen.
![]()
Voorbeeld van een GAP-analyse voor het bepalen van doelstellingen (bron: Grant Thornton Belgium)
Conclusie
Er zijn 3 vormen van GAP-analyses die de onderneming tot de juiste inzichten kunnen brengen om enerzijds duurzaamheid te integreren in de dagelijkse werking, hierop te kunnen sturen en anderzijds te verzekeren dat de organisatie tijdig klaar is in het kader van de ESG assurance verplichtingen. Met zulke analyses bent u gewapend om met een kostenbewuste inzet van middelen uw duurzaamheids- en compliance doelstellingen te bereiken.
* Corporate Sustainability Reporting Directive
** European Sustainability Reporting Standards
