De gewijzigde erf- en schenkbelasting: inwerkingtreding 1 juli 2021

De inwerkingtreding van de aangekondigde wijzigingen in de erf- en schenkbelasting nadert met rasse schreden. Niet enkel nemen we afscheid van het fiscaal voordelige duolegaat en verwelkomen we de ‘vriendenerfenis’, ook de tarieven om te schenken en legateren aan goede doelen worden onder handen genomen. De wijzigingen zullen van toepassing zijn op schenkingen en overlijdens die plaatsvinden vanaf 1 juli 2021.

Het (niet meer zo fiscaal voordelige) duolegaat…

Laten we eerst even stilstaan bij het begrip duolegaat: wat is dit ook al weer? In feite bestaat een duolegaat uit twee legaten, waarbij enerzijds een goed doel (als ‘algemeen legataris’) en anderzijds een verre verwant of een derde (als ‘bijzonder legataris’) in een testament wordt aangeduid als legataris.

Het goede doel zal als algemeen legataris bij een overlijden de gehele nalatenschap verkrijgen, maar onder de voorwaarde van de betaling van een bepaald bedrag aan de bijzonder legataris, vrij van erfbelasting. Het goede doel betaalt dus niet enkel de erfbelasting op haar eigen legaat (tarief 8,5%), maar eveneens de erfbelasting verschuldigd op datgene wat aan de bijzonder legataris toekomt. Al gauw is op dit bijzonder legaat het toptarief van 55% van toepassing.

Het opnemen van een duolegaat in uw testament kon tot voor kort dus een heuse belastingbesparing opleveren, waardoor het duolegaat in de praktijk een frequente planningstechniek was geworden die we op heden nog in vele testamenten terugvinden.

Het behoeft geen verdere toelichting dat deze techniek dan ook een doorn was in het oog van de Vlaamse regering, waardoor ze heeft beslist om deze optimalisatietechniek aan te pakken.

Met de bedoeling om de liefdadigheidsgedachte weer centraal te stellen, werd aan de berekening van de verschuldigde erfbelasting gesleuteld. Vanaf 1 juli 2021 zal door middel van de techniek van de brutering worden berekend welke last (met name de betaling van de erfbelasting) het goede doel wordt opgelegd.

De impact van de wijziging wordt duidelijk aan de hand van volgend voorbeeld:

Door deze nieuwe berekeningswijze zal het goede doel meer erfbelasting betalen dan wat het zal verkrijgen. Het goede doel zal het duolegaat wellicht dus niet (meer) aanvaarden.

Schenken en legateren aan goede doelen

Ongetwijfeld zal de afschaffing van het fiscale voordeel van het duolegaat een grote impact hebben op de inkomsten van goede doelen. Om dit (deels) te kunnen compenseren, zijn de tarieven om te schenken en legateren aan goede doelen onder handen genomen.

Waar voorheen 5,5% schenk- of 8,5% erfbelasting verschuldigd was, worden deze tarieven vanaf 1 juli 2021 herleid naar 0%. Opgelet, enkel de ‘zuivere’ goede doelen kunnen deze tariefverlaging genieten. Op schenkingen of legaten aan onder andere private stichtingen zal evenwel nog steeds 5,5% schenk- of 8,5% erfbelasting verschuldigd zijn.

De ‘vriendenerfenis’

Om de fiscale druk op legaten aan derden (bijvoorbeeld broer/zus, vrienden) te verlagen, wordt dan weer met ingang van 1 juli 2021 de zogenaamde ‘vriendenerfenis’ ingevoerd. Voortaan kan u aan één of meerdere goede vrienden tot €15.000 legateren aan het gunstige tarief van 3%.

Wenst u de vriendenerfenis toe te passen, dan moet u een notarieel testament opmaken. Uit dit testament moet duidelijk blijken wie het gunstige tarief kan genieten. De vermindering zal in principe over alle goede vrienden worden verdeeld, in verhouding tot hun legaat. Uiteraard kan u in uw testament voorzien in een andere verhouding.

Noteer dat de belastingbesparing die de ‘vriendenerfenis’ teweegbrengt beperkt is: de maximale besparing bedraagt slechts € 3.300. Wie echt zijn goede vriend wil begunstigen, kijkt dus best ook eens naar de alternatieven, zoals schenken (aan 7% schenkbelasting).